Chwyty erystyczne (od Eris, greckiej bogini niezgody i chaosu) są to argumenty, które bazują na błędach logicznych. Ich celem jest wygranie sporu nieuczciwymi metodami – nie poprzez udowodnienie swojej racji, ale poprzez stworzenie wrażenia racji pozornej. Duża grupa chwytów za cel ma obniżenie pewności siebie i poczucia wartości przeciwnika. Wspólną ich cechą jest to, że oddziałując na emocje, sprawiają wrażenie słuszności, ale przy prostej analizie logicznej okazują się dość łatwe do rozbrojenia i widocznym staje się, że przekazują nieprawdę.
Chwyty są wszechobecne w codzienności, a my – tak znieczuleni na ich obecność, że bywamy autentycznie przekonani, iż w komunikacji posługujemy się językiem „normalnym”, a nawet „językiem miłości”, podczas gdy w rzeczywistości nasza mowa to często mowa wojenna – język przemocy. Jeśli ktoś używa chwytów, na pewno nie chodzi mu o prawdę. Pragnie jedynie uzyskać przewagą, a dzięki niej władzy w relacji.
Autochwyty erystyczne – wiele „wgrywek” (introjekcji) czyli zdań, stwierdzeń wgranych nam w dzieciństwie i młodości przez toksyczne otoczenie rodzinne, szkolne czy rówieśnicze przy uważniejszej analizie okazuje się chwytami erystycznymi. Toksyczne przekazy powtarzane są nam przez otoczenie. Najniebezpieczniejsze z nich jednak to te, powtarzane przez nas samych, tak bardzo nam wpojone, że uznajemy je za oczywiste. Stąd, aby rozminować naszą świadomość z owych ukrytych pułapek potrzebna jest uważność i wiedza o chwytach. Dobra wiadomość jest taka, że ich nielogiczność czyni je zarazem stosunkowo łatwymi do rozbrojenia.
Rozbrajanie chwytów – wymaga wiedzy o ich istnieniu, w przeciwnym wypadku mamy tendencję do tego, by, nie sprawdzając, brać je za dobrą monetę i reagować emocjonalnie. Słyszeliśmy je przecież od innych i od siebie tyle razy, że „brzmią” prawdziwie. Stąd, warto być uważnym i nabrać zwyczaju sprawdzania kart kładzionych przed nami na stole przez innych lub… przez nas samych. Mogą okazać się blefem i zasługiwać na odrzucenie. Przydatna jest tu znajomość podstawowych chwytów, ale pomocne będzie też 5 wskazań niezbędnika logicznego:
1. Czy to prawda?
2. Zdefiniuj, co masz na myśli pod terminem „A”.
3. Czy rzeczywiście zdanie B jest prawdziwe? (Pamiętając, że stwierdzenie, które jest częściowo prawdziwe jest z punktu widzenia logiki fałszywe).
4. Na czym opierasz swoje twierdzenie? (Pamiętając, że wnioski wysnute z fałszywych przesłanek są z punktu widzenia logiki fałszywe)
5. Co to ma do rzeczy? (Jeśli coś nie ma związku ze sprawą, nie jest argumentem w sprawie)
Poniżej krótki test, którego celem jest sprawdzenie Twojej wrażliwości na chwyty. Może się okazać, że te chwyty, których nie zauważysz, są właśnie tymi chwytami, które, wielokrotnie użyte przeciwko Tobie, współtworzą „pole minowe” Twojej świadomości. I jeszcze jedno ostrzeżenie – jeżeli uważasz, że nie masz żadnego problemu z rozpoznawaniem chwytów, uważaj 😉 Pycha to fundament wielu z nich.
Tylko jeden argument jest logiczny. Który?
1. To jest właściwe, bo profesor X tak powiedział.
2. To jest właściwe, bo większość ludzi w to wierzy.
3. To jest właściwe, bo są fakty, które to potwierdzają.
4. To jest właściwe, bo jest to słuszne.
5. To jest właściwe, bo jest to jasne i oczywiste.
6. To jest właściwe, bo będziemy mieli z tego korzyści.
7. To jest właściwe, bo mówi mi to przyjaciel.
8. To jest właściwe, bo zdanie przeciwne to idiotyzm.
9. To jest właściwe, bo popierają to ludzie wykształceni.
10. To jest właściwe, bo w przeciwnym wypadku możemy zapłacić karę.
11. To jest właściwe, bo jeśli tego nie zrobimy, grozi nam katastrofa.
12. To jest właściwe, bo mój sąsiad tak zrobił i ma się dobrze.
13. To jest właściwe, bo moja matka tak nie zrobiła i źle na tym wyszła.
14. To jest właściwe, bo takie jest życie.
15. To jest właściwe, bo kilka lat temu obiecałem, że to zrobię.
16. To jest właściwe, bo autorytety moralne to popierają.
17. To jest właściwe, bo będę czuł, że jestem przyzwoitym człowiekiem, jak to wybiorę.
18. To jest właściwe, bo miliony ludzi to robi.
19. Jestem inteligentny, więc uważam to za właściwe.
20. Jeśli nie uznam tego za właściwe, dokąd to mnie doprowadzi? Skończę samotny i odrzucony przez wszystkich.
21. To jest właściwe, bo najważniejsze jest dobro społeczeństwa
22. To jest właściwe, bo najważniejszy jest człowiek.
23. To jest właściwe, bo najważniejsze jest dobro planety.
24. To jest właściwe, bo biedni, chorzy, cierpiący i niesprawiedliwie potraktowany ma lepszy ogląd rzeczywistości
25. To jest właściwe, bo moje argumenty, których znaczenie jest rozszerzone przez rozmówcę, brzmią absurdalnie.
26. To jest właściwe, bo moje argumenty, przekręcone przez rozmówcę, tworzą wrażenie, że jestem podły i egocentryczny/podła i egocentryczna.
27. To jest właściwe, bo mój rozmówca przypomniał mi jakąś wstydliwą sytuację z przeszłości i poczułam/poczułem się głupio.
28. To jest właściwe, bo kiedy się z tym zgadzam, jestem częścią wspólnoty, czuję się bezpiecznie i radośnie.
