1. W jakiej sprawie? W sprawie prawdy.
Emocje, stany psychiczne, chęć wygrania sporu zaciemniają myślenie, niepostrzeżenie wchodzimy wtedy w automatyczne wyszukiwanie pasujących, tendencyjnych, jednostronnych lub wręcz fałszywych argumentów. Kończy się myślenie, zaczyna wyszukiwanie pseudoargumentów, a przegranymi są – prawda i my sami. Stąd, zanim zabierzemy się za myślenie czy dyskusję, warto przypomnieć sobie, że chodzi tu o prawdę.
2. Definiuj
Ażeby o czymś myśleć, trzeba sprecyzować, co się ma na myśli. Typową manipulacją jest używanie słów, pojęć o nieokreślonym zakresie, nieprecyzyjnie określonym.
„Kocham Cię, ale czasami chciałbym Cię zabić.”
O, to pięknie. Ale sprecyzujmy, czym to jest miłość: wolą działania dla dobra drugiej osoby, życzliwym zainteresowaniem, podziwem drugą osobą.
A co to jest nienawiść? Chęć kontrolowania, zniszczenia, zabicia drugiej osoby
Na tej podstawie, definiując miłość, możemy jasno zobaczyć, że chęć zabicia, zdominowania, niszczenia jest sprzeczna z definicją miłości, mamy zatem do czynienia nie z historią miłosną, a historią wojenną.
„Ta praca jest toksyczna, ale trudno mi ją zmienić, bo musiałbym wyjść ze strefy komfortu.”
Zdefiniujmy komfort – strefa, w której czujemy się bezpiecznie, wygodnie, niepoobcinani, nieściśnięci, możemy się swobodnie poruszać, oddychać, myśleć, nie jesteśmy głodni i spragnieni, ani też zmęczeni ponad miarę.
Jaka jest rzeczona praca? Szef mnie nie docenia, nie mam czasu dla siebie, koledzy ze mnie drwią, nie rozwijam się robiąc ciągle to samo, choć dobrze zarabiam i nie tylko płacę rachunki, ale mogę spłacać kredyt nie obawiając się, że mi zabraknie do końca miesiąca, mało tego, co roku mogę wyjechać na wakacje, które spędzam w wygodnym hotelu nad brzegiem południowego morza. Równocześnie, z powodu złej atmosfery czuję lęk, że coś się wydarzy i zostanę zwolniona/zwolniony, i często budzę się w nocy szarpana/ szarpany uporczywymi myślami.
Czy można nazwać bezpieczeństwo finansowe „komfortem” w ostrzej zdefiniowanym rozumieniu tego słowa?
3. Czy rzeczywiście? Sprawdzaj.
Wiele manipulacji i toksycznych przekonań to kłamstwa całkowite lub częściowe. Warto pamiętać, że najniebezpiecznieszym kłamstwem jest nie kłamstwo oczywiste, ale kłamstwo przebrane za prawdę. Tak więc, dobrze przypominać sobie, że prawda i fałsz są zerojedynkowe. Albo coś jest zgodne z rzeczywistością, albo nie. Jeśli stwierdzenie jest „po części” prawdziwe, jest tak naprawdę fałszywe.
„Nigdy nic mi nie wychodzi.”
Naprawdę? Nie było ani jednego przypadku, kiedy coś mi się udało?
„Lekarz wie najlepiej.”
Naprawdę? Czy lekarze zawsze uważnie analizują przypadki pacjentów i zawsze stawiają właściwe diagnozy? Czy lekarze są nadludźmi, którzy nie popełniają błędów?
4. Na czym budujesz? Sprawdzaj przesłanki.
Przesłanka to stwierdzenie, informacja, na podstawie której wyciągamy wnioski. Stanowią one fundament konstrukcji logicznej. Zanim zacznie się jednak wyciągać wnioski, warto sprawdzić prawdziwość przesłanek, stabilność fundamentu. Warto również sprawdzać prawdziwość wniosków badając przesłanki, na podstawie których zostały wyciągnięte. Z fałszywej przesłanki nie można wysnuć zgodnego z prawdą wniosku. Czasami wystarczy „dokręcić” wnioskowanie, ograniczając zakres działania stwierdzenia, tak, aby było zgodne z prawdą. Jak pamiętamy, chodzi nam bowiem o prawdę…
Przykład 1: Czy któraś przesłanka jest fałszywa (częściowo fałszywa)? Jak można urealnić no rozumowanie?
1: Anna jest piękną kobietą
P2: Wszystkie piękne kobiety zdradzają swoich partnerów.
W: Anna zdradza męża.
Przykład 2: Czy wniosek precyzyjnie odpowiada przesłankom? Jak można urealnić wniosek?
P1: Piotr jest uzależniony.
P2: Niektórzy uzależnieni wracają do picia.
W: Piotr wróci do picia.
5. Co to ma do rzeczy?
Wiele chwytów, manipulacji i toksycznych przekonań to stwierdzenia nie mające związku z dyskusją bądź sprawą, przywoływaną przez oponenta bądź… nasz umysł wyłącznie w jednym celu – żeby w nielogiczny sposób, działając na emocje, odebrać nam pewność siebie i odwagę myślenia, bronienia własnych przekonań, pójścia drogą niewydeptaną. Popularne „Co ma piernik do wiatraka?, „Co to ma do rzeczy?” zatem jest istotnym pytaniem, które może rozbroić owe ciosy poniżej pasa.
Zamierzam zrealizować ten projekt.
„Są tacy, co już to zrobili”
„A w zeszłym roku nie przeczytałeś książki, którą ci kupiłam na Gwiazdkę.”
„Życie jest ciężkie, przy tych cenach Antek dwa lata temu musiał zamknąć firmę.”
